Chứng ợ nóng là cảm giác bỏng rát ở ngực hoặc cổ họng do sự trào ngược của dịch dạ dày có tính axit vào thực quản. Đây là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến nhất, gây khó chịu và làm giảm chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ đề cập đến các loại thuốc có thể giúp trị chứng ợ nóng, khi nào và cách sử dụng chúng đúng cách.
Chứng ợ nóng là gì?
Chứng ợ nóng (hay còn gọi là viêm thực quản do trào ngược dạ dày) là triệu chứng xảy ra khi dịch dạ dày có tính axit trào ngược vào thực quản. Điều này có thể liên quan đến sự suy yếu của cơ thắt thực quản dưới, vốn có chức năng ngăn ngừa sự trào ngược của dịch dạ dày vào thực quản.
Nguyên nhân gây ra chứng ợ nóng
Chứng ợ nóng có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
- Chế độ ăn uống không hợp lý: thực phẩm nhiều chất béo, chiên rán, thức ăn cay, trái cây họ cam quýt, sô cô la, cà phê, rượu.
- Thừa cân và béo phì.
- Hút thuốc và uống rượu.
- Căng thẳng và lo âu.
- Mang thai.
- Các bệnh mãn tính, như viêm dạ dày, loét dạ dày, bệnh gan.
Các triệu chứng của chứng ợ nóng
Triệu chứng chính của chứng ợ nóng là cảm giác bỏng rát ở ngực, kèm theo:
- Vị chua trong miệng.
- Buồn nôn, đặc biệt sau khi ăn.
- Ho hoặc vướng họng.
- Đau ngực.
- Khó thở (khi chứng ợ nóng nghiêm trọng, đặc biệt vào ban đêm).
Khi nào cần dùng thuốc trị chứng ợ nóng?
Thuốc trị chứng ợ nóng có thể cần thiết trong các trường hợp sau:
- Chứng ợ nóng thường xuyên: nếu ợ nóng xảy ra hơn hai lần mỗi tuần, có thể là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
- Triệu chứng nghiêm trọng: nếu chứng ợ nóng đi kèm với đau ngực dữ dội, khó thở hoặc ợ hơi, cần đến bác sĩ.
- Chứng ợ nóng vào ban đêm: khi ợ nóng làm gián đoạn giấc ngủ.
- Không thể kiểm soát triệu chứng: khi thay đổi chế độ ăn uống và lối sống không giúp giảm triệu chứng.
Các loại thuốc giúp trị chứng ợ nóng
Có nhiều loại thuốc giúp giảm triệu chứng chứng ợ nóng. Mỗi nhóm thuốc có cơ chế và cách sử dụng riêng.
Antacids (Thuốc trung hòa axit) Antacids giúp trung hòa axit trong dạ dày. Chúng làm giảm nhanh các triệu chứng ợ nóng bằng cách tạo một lớp bảo vệ trên niêm mạc.
- Ví dụ: Maalox (chứa hydroxyd nhôm và hydroxyd magiê), Rennie (chứa canxi carbonate và magiê carbonate).
- Khi nào dùng?: Có thể dùng ngay khi có triệu chứng ợ nóng hoặc trước bữa ăn nếu chứng ợ nóng thường xuyên xảy ra. Hiệu quả nhanh nhưng không kéo dài lâu.
Thuốc chặn H2 (H2 antihistamines) Thuốc chặn H2 làm giảm sản xuất axit dạ dày. Chúng có hiệu quả lâu dài hơn các thuốc khác nhưng ít mạnh mẽ hơn các thuốc ức chế bơm proton.
- Ví dụ: Ranitidine, Famotidine.
- Khi nào dùng?: Thường được sử dụng trong trường hợp ợ nóng nhẹ hoặc trung bình và có thể dùng phòng ngừa khi biết rằng một số thực phẩm có thể gây ợ nóng.
Inhibitors of Proton Pump (PPI) - Ức chế bơm proton PPI là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho chứng ợ nóng kéo dài và nghiêm trọng. Chúng ngừng sản xuất axit trong dạ dày, giảm sự kích ứng cho thực quản và niêm mạc dạ dày.
- Ví dụ: Omeprazole, Lansoprazole, Esomeprazole.
- Khi nào dùng?: Dùng khi có chứng ợ nóng mãn tính hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), loét dạ dày và loét tá tràng.
Thuốc kích thích nhu động (Prokinetics) Thuốc kích thích nhu động giúp cải thiện chuyển động của hệ tiêu hóa, ngăn ngừa sự trào ngược thức ăn từ dạ dày vào thực quản.
- Ví dụ: Metoclopramide, Domperidone.
- Khi nào dùng?: Có thể được chỉ định khi chứng ợ nóng liên quan đến việc tiêu hóa chậm.
Alginates (Thuốc tạo lớp bảo vệ) Alginates tạo ra lớp màng bảo vệ ngăn ngừa sự trào ngược dịch dạ dày vào thực quản.
- Ví dụ: Gaviscon.
- Khi nào dùng?: Dùng khi có chứng ợ nóng thỉnh thoảng hoặc để điều trị triệu chứng ngắn hạn.
Chẩn đoán các bệnh gây ợ nóng
Nếu chứng ợ nóng trở nên thường xuyên và khó chịu, quan trọng là bạn phải đi khám bác sĩ. Các xét nghiệm mà bác sĩ có thể tiến hành bao gồm:
- Nội soi dạ dày (gastroscopy) — Kiểm tra niêm mạc dạ dày và thực quản bằng ống nội soi.
- Chụp X-quang — Để phát hiện bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
- Xét nghiệm vi khuẩn Helicobacter pylori — Xét nghiệm để phát hiện vi khuẩn có thể gây loét dạ dày.
Khuyến nghị của bác sĩ
- Tránh các thực phẩm kích thích: Thực phẩm béo, chiên, cay, trái cây họ cam quýt, sô cô la, cà phê và rượu có thể làm trầm trọng thêm chứng ợ nóng. Hãy cố gắng tránh xa chúng.
- Không nằm ngay sau khi ăn: Nên chờ ít nhất 2-3 giờ trước khi nằm xuống để ngăn ngừa trào ngược axit vào thực quản.
- Giảm cân: Thừa cân có thể làm triệu chứng ợ nóng trầm trọng hơn, vì vậy hãy kiểm soát trọng lượng cơ thể.
- Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới, tạo điều kiện cho chứng ợ nóng.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Hãy đến gặp bác sĩ nếu:
- Chứng ợ nóng xảy ra thường xuyên hơn hai lần mỗi tuần.
- Chứng ợ nóng đi kèm với đau ngực hoặc khó thở.
- Thuốc trị chứng ợ nóng không hiệu quả hoặc triệu chứng không giảm.
Kết luận
Việc điều trị chứng ợ nóng phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của nó. Antacids, thuốc chặn H2, thuốc ức chế bơm proton và các loại thuốc khác có thể giúp giảm triệu chứng hiệu quả, nhưng điều quan trọng là phải có phương pháp điều trị toàn diện. Khi triệu chứng ợ nóng xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng, hãy đi khám bác sĩ để chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
