Tiêu chảy ở trẻ em, phải làm gì?

Tiêu chảy ở trẻ em là tình trạng đi tiêu lỏng thường xuyên, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Quan trọng là hiểu rằng tiêu chảy không phải là một bệnh mà là một triệu chứng, chỉ ra sự rối loạn trong hoạt động của hệ tiêu hóa. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến, triệu chứng kèm theo và các khuyến nghị khi nào bạn có thể xử lý tại nhà và khi nào cần đến bác sĩ.

Nguyên nhân tiềm ẩn gây tiêu chảy ở trẻ em:

Nhiễm trùng:

Nhiễm virus (ví dụ: rotavirus, norovirus) là nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy ở trẻ em, kèm theo nôn mửa, sốt và mệt mỏi.
Nhiễm vi khuẩn (salmonella, lỵ, E. coli) có thể gây tiêu chảy mạnh, đôi khi có lẫn máu hoặc chất nhầy, và sốt cao.
Ký sinh trùng (lamblia, amip) có thể gây tiêu chảy mãn tính, đầy hơi và giảm cân.

Ngộ độc thực phẩm: Tiêu thụ thực phẩm không đảm bảo hoặc thực phẩm đã hỏng có thể dẫn đến tiêu chảy, nôn mửa và đau bụng.

Chế độ ăn uống không đúng:

Ăn quá nhiều, thực phẩm béo, cay hoặc ngọt.
Thêm thực phẩm mới vào chế độ ăn (đặc biệt là với trẻ nhỏ).
Không dung nạp lactose hoặc gluten (bệnh celiac).

Rối loạn vi khuẩn đường ruột: Mất cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột do sử dụng kháng sinh hoặc chế độ ăn uống không hợp lý.

Căng thẳng hoặc lo lắng: Một số trẻ em bị tiêu chảy khi có cảm giác lo âu (ví dụ, trước khi đến trường hoặc kỳ thi).

Bệnh lý mãn tính của hệ tiêu hóa:

Hội chứng ruột kích thích (IBS).
Các bệnh viêm ruột (bệnh Crohn, viêm loét đại tràng).

Các triệu chứng kèm theo:

Đau bụng (cơn co thắt, quặn thắt).
Buồn nôn hoặc nôn mửa.
Đầy hơi và chướng bụng.
Mệt mỏi, lừ đừ.
Sốt cao.
Triệu chứng mất nước (khô môi, tiểu ít, khóc không có nước mắt).

Khi nào có thể điều trị tại nhà:

Nếu tiêu chảy ở trẻ nhẹ hoặc vừa phải, không có triệu chứng nghiêm trọng kèm theo, bạn có thể xử lý tại nhà. Dưới đây là những việc cần làm:

Cung cấp đủ nước: Mối nguy hiểm lớn nhất của tiêu chảy là mất nước. Hãy cho trẻ uống nước, dung dịch bù nước (như “Resorb”, “DiarraLyte”), trà loãng hoặc nước ấm.

Trẻ dưới 1 tuổi: 50–100 ml nước sau mỗi lần tiêu chảy.
Trẻ trên 1 tuổi: 100–200 ml nước sau mỗi lần tiêu chảy.

Chế độ ăn uống:

Tránh các sản phẩm sữa, thực phẩm béo, chiên xào hoặc ngọt.
Cho trẻ ăn thực phẩm dễ tiêu: cháo gạo nấu nước, bánh mì nướng, chuối, táo nướng, rau luộc.
Đối với trẻ sơ sinh, tiếp tục cho bú mẹ hoặc sử dụng sữa công thức (theo chỉ dẫn của bác sĩ).

Sử dụng chất hấp thụ: Các thuốc như “Enterosgel”, “Diatabs” hoặc “Aktivkohle” có thể giúp loại bỏ độc tố và giảm tiêu chảy.

Men vi sinh: Các sản phẩm chứa vi khuẩn có lợi (“BioGaia”, “Probioform”, “Symbioflor”) giúp phục hồi hệ vi sinh đường ruột.

Nghỉ ngơi: Đảm bảo cho trẻ môi trường thoải mái, tránh các hoạt động thể chất.

Khi nào cần đến bác sĩ:

Một số triệu chứng đòi hỏi phải gặp bác sĩ ngay lập tức. Bao gồm:

Triệu chứng mất nước:

Môi và da khô.
Không đi tiểu trong hơn 6 giờ.
Tình trạng thóp lõm ở trẻ sơ sinh.
Mệt mỏi, buồn ngủ.

Tiêu chảy nặng:

Hơn 8–10 lần đi tiêu lỏng mỗi ngày.
Tiêu chảy kéo dài hơn 2–3 ngày.

Có máu, chất nhầy trong phân:

Phân có máu, chất nhầy hoặc mủ.

Sốt cao:

Nhiệt độ trên 38°C không hạ.

Đau bụng nghiêm trọng:

Trẻ khóc, co rúm người, bụng cứng khi sờ.

Nôn mửa:

Nôn mửa nhiều lần khiến trẻ không thể bù lại lượng nước bị mất.

Tiêu chảy mãn tính:

Nếu tiêu chảy lặp lại thường xuyên hoặc kéo dài hơn 2 tuần.

Phòng ngừa tiêu chảy ở trẻ em:

Tuân thủ các quy tắc vệ sinh (rửa tay, dụng cụ ăn uống sạch sẽ).
Chỉ cho trẻ ăn thực phẩm tươi và đảm bảo chất lượng.
Tránh việc ăn quá no hoặc ăn thực phẩm không quen thuộc.
Điều trị kịp thời các bệnh nhiễm trùng.
Tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.

Nếu tiêu chảy kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng đáng lo ngại, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức. Việc tự điều trị trong những trường hợp này có thể gây nguy hiểm.