Bài viết y tế

Cần làm gì khi bị cơn hen suyễn?

Hen suyễn là một bệnh mãn tính của đường hô hấp, gây viêm và co thắt các phế quản, làm khó thở. Cơn hen suyễn có thể đến đột ngột và rất khó chịu, thường kèm theo cảm giác ngạt thở, ho, thở rít và cảm giác thiếu không khí. Việc phản ứng đúng trong trường hợp này rất quan trọng để giảm thiểu các biến chứng và tăng tốc quá trình phục hồi. Bài viết này sẽ tìm hiểu nguyên nhân của hen suyễn, các loại bệnh, cách hành động đúng trong cơn hen và cách giảm thiểu nguy cơ cơn hen xảy ra.

Nguyên nhân của hen suyễn

Hen suyễn có thể phát triển vì nhiều lý do, bao gồm cả di truyền và yếu tố môi trường. Những yếu tố nguy cơ chính bao gồm:
  • Di truyền: Nếu người thân trong gia đình (cha mẹ, anh chị em) mắc hen suyễn hoặc dị ứng, nguy cơ mắc hen suyễn của bạn sẽ tăng cao.
  • Chất gây dị ứng: Phấn hoa, lông thú, mạt bụi, nấm mốc, mùi hương và hóa chất đều có thể kích thích cơn hen suyễn ở những người nhạy cảm.
  • Yếu tố bên ngoài: Ô nhiễm không khí, khói, hóa chất, mùi mạnh từ các sản phẩm tẩy rửa hoặc nước hoa có thể làm tăng nguy cơ các triệu chứng hen suyễn.
  • Nhiễm trùng đường hô hấp trong thời thơ ấu: Nhiễm trùng do virus, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời, có thể làm tăng nguy cơ mắc hen suyễn sau này.
  • Tập thể dục: Các hoạt động thể chất mạnh, đặc biệt là trong thời tiết lạnh, có thể gây co thắt phế quản và cơn hen suyễn.
  • Biến đổi nhiệt độ đột ngột: Ví dụ, thay đổi từ môi trường lạnh sang ấm hoặc ngược lại, có thể là yếu tố kích thích cơn hen đối với một số người mắc bệnh.

Các loại hen suyễn

Hen suyễn có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân và yếu tố kích thích:
  • Hen suyễn dị ứng: Do các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông thú, nấm mốc hoặc thực phẩm. Đây là dạng bệnh phổ biến nhất.
  • Hen suyễn không dị ứng: Phát triển vì các nguyên nhân khác, chẳng hạn như nhiễm trùng do virus, chất kích thích hóa học, thay đổi thời tiết hoặc căng thẳng.
  • Hen suyễn do vận động: Các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn khi tập thể dục, đặc biệt là khi thực hiện vào mùa lạnh hoặc khi độ ẩm cao.
  • Cơn hen vào ban đêm: Một số người bị hen suyễn chủ yếu vào ban đêm hoặc sáng sớm, điều này liên quan đến sự giảm mức độ cortisol, giúp kiểm soát viêm đường hô hấp.

Cần làm gì khi bị cơn hen suyễn?

  1. Sử dụng máy xông hơi Khi có dấu hiệu của cơn hen suyễn, như thở rít hoặc cảm giác thiếu không khí, cần ngay lập tức sử dụng máy xông hơi (máy xịt thuốc giãn phế quản) nếu đã được bác sĩ chỉ định. Máy xông giúp mở rộng các đường hô hấp và làm dịu việc thở. Thông thường, những máy xông này chứa salbutamol hoặc các thuốc khác giúp giảm co thắt phế quản nhanh chóng.
  2. Đặt mình vào tư thế đúng Ngồi trong một tư thế thoải mái, hơi nghiêng người về phía trước sẽ giúp việc thở dễ dàng hơn và không khí vào phổi tốt hơn. Nếu có thể, hãy thư giãn, vì sự hoảng loạn chỉ làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
  3. Thở chậm và sâu Không nên thở nhanh và nông. Cố gắng thở chậm và sâu qua mũi, nghỉ giữa mỗi nhịp thở. Điều này sẽ giúp bạn bình tĩnh hơn, giảm mức độ căng thẳng và ngăn ngừa việc thở nhanh.
  4. Giữ bình tĩnh Sự hoảng loạn chỉ làm tăng các triệu chứng hen suyễn. Hãy kiểm soát tình huống và giữ bình tĩnh, điều này rất quan trọng để nhanh chóng hồi phục.
  5. Sử dụng máy xông lại (nếu cần thiết) Nếu sau 15-20 phút sử dụng máy xông, các triệu chứng không giảm, có thể sử dụng lại. Tuy nhiên, nếu cơn hen không thuyên giảm hoặc trở nên tồi tệ hơn, hãy tìm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức.

Khi nào cần liên hệ bác sĩ hoặc gọi xe cấp cứu?

Trong một số trường hợp, mặc dù đã sử dụng máy xông, triệu chứng hen suyễn vẫn có thể trầm trọng hơn. Trong những tình huống này, điều quan trọng là phải ngay lập tức liên hệ với bác sĩ hoặc gọi xe cấp cứu. Dưới đây là những dấu hiệu cần được cấp cứu ngay lập tức:
  • Cơn hen không thuyên giảm dù đã sử dụng máy xông hai lần trong 15-20 phút.
  • Bạn cảm thấy đau ngực dữ dội, da hoặc môi chuyển sang màu xanh, hoặc có dấu hiệu mất ý thức.
  • Các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, và người bệnh không thể thở bình thường.
  • Các triệu chứng hen xảy ra vào ban đêm và máy xông không làm dịu tình trạng.

Cách giảm nguy cơ cơn hen suyễn

  1. Tránh các chất gây dị ứng và kích thích Nếu bạn biết những chất nào hoặc yếu tố nào gây cơn hen cho mình, hãy cố gắng giảm thiểu tiếp xúc với chúng. Ví dụ, hạn chế tiếp xúc với động vật, đặc biệt nếu bạn dị ứng với lông thú, sử dụng máy lọc không khí và dọn dẹp nhà cửa thường xuyên để giảm bụi và nấm mốc.
  2. Kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ trong nhà Độ ẩm cao có thể thúc đẩy sự phát triển của nấm mốc và mạt bụi, làm trầm trọng thêm triệu chứng hen suyễn. Thường xuyên thông gió cho phòng, sử dụng máy hút ẩm và duy trì nhiệt độ trong khoảng 18-22°C sẽ tạo ra môi trường thoải mái hơn.
  3. Tuân thủ chế độ điều trị và kiểm tra sức khỏe định kỳ Hãy thường xuyên thăm khám bác sĩ, theo dõi tình trạng phổi của bạn và thực hiện các chỉ định phòng ngừa, như sử dụng máy xông có corticoid, nếu cần thiết. Việc theo dõi luồng khí tối đa trong phổi (bằng máy đo lưu lượng đỉnh) giúp kiểm soát sự tiến triển của bệnh.
  4. Duy trì lối sống lành mạnh Ăn uống cân bằng, hoạt động thể chất (miễn là không gây cơn hen), bỏ thuốc lá và rượu sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm khả năng phát triển các triệu chứng hen suyễn.

Làm gì khi chứng kiến người khác bị cơn hen suyễn?

Nếu bạn chứng kiến một người khác bị cơn hen suyễn, điều quan trọng là hành động nhanh chóng và đúng cách. Cơn hen có thể rất đáng sợ, và phản ứng của bạn trong thời điểm này có thể quyết định kết quả. Dưới đây là một số bước cần thực hiện nếu có ai đó gặp phải cơn hen:
Cung cấp sơ cứu

Không hoảng loạn. Hoảng loạn chỉ làm tình trạng tồi tệ hơn. Hãy bỏ qua cảm xúc và tập trung vào việc giúp đỡ người bệnh.
Đề nghị sử dụng máy xông. Nếu người bệnh có máy xông đã được bác sĩ chỉ định, giúp họ sử dụng đúng cách. Máy xông giúp giãn phế quản (ví dụ: salbutamol), giúp làm thư giãn cơ phế quản và mở rộng đường hô hấp.
Hỗ trợ tư thế đúng. Hãy để người bệnh ngồi và hơi nghiêng về phía trước, điều này sẽ giúp thở dễ dàng hơn và giảm căng thẳng.
Khuyên người bệnh thở chậm. Giải thích rằng cần thở chậm và sâu, giúp giảm nhịp thở lo âu và ổn định nhịp thở.
Theo dõi tình trạng

Giám sát các triệu chứng. Nếu sau 10-15 phút sử dụng máy xông mà triệu chứng vẫn không cải thiện, có thể cần sử dụng lại máy xông.
Liên tục theo dõi nhịp thở. Chú ý các dấu hiệu như thở gấp, khó thở, môi hoặc da chuyển màu xanh, hoặc người bệnh mất ý thức hoặc nói chuyện khó khăn. Những triệu chứng này có thể chỉ ra tình trạng trở nặng.
Không để người bệnh một mình. Hãy ở bên cạnh, an ủi và theo dõi tình trạng của họ cho đến khi cảm thấy ổn hoặc có sự trợ giúp y tế.
Khi nào gọi cấp cứu? Nếu sau khi sử dụng máy xông mà tình trạng không cải thiện, bạn cần gọi cấp cứu ngay lập tức. Các dấu hiệu cần gọi cấp cứu:

Triệu chứng không giảm ngay cả sau khi sử dụng máy xông hai lần trong 15-20 phút.
Người bệnh cảm thấy đau ngực mạnh, khó thở hoặc bắt đầu mất ý thức.
Da hoặc môi chuyển sang màu xanh, là dấu hiệu thiếu oxy.
Người bệnh không thể nói vì không đủ không khí.

Kết luận

Hen suyễn là một bệnh nghiêm trọng cần được kiểm soát chặt chẽ. Các hành động đúng trong khi đối phó với cơn hen suyễn, tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ và biện pháp phòng ngừa có thể giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy luôn theo dõi các triệu chứng và tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời khi các cơn hen trở nên thường xuyên hoặc nghiêm trọng hơn. Chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể giảm thiểu các rủi ro và cải thiện sức khỏe khi mắc hen suyễn.
2025-02-18 12:00 Hệ hô hấp