Các xét nghiệm giúp xác định nguyên nhân dị ứng

Dị ứng là một phản ứng bệnh lý của hệ miễn dịch đối với một số chất nhất định, được gọi là chất gây dị ứng. Các triệu chứng dị ứng có thể dao động từ những biểu hiện nhẹ như ngứa hoặc sổ mũi đến những tình trạng nghiêm trọng hơn như sốc phản vệ. Để xác định chính xác các chất mà hệ miễn dịch phản ứng, cần phải thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán. Một trong những phương pháp chẩn đoán quan trọng là các xét nghiệm và kiểm tra dị ứng khác nhau. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về các xét nghiệm giúp xác định nguyên nhân dị ứng, cách thực hiện chúng và những gì các xét nghiệm này chỉ ra.

Dị ứng là gì?

Định nghĩa về dị ứng

Dị ứng là tình trạng quá mẫn cảm của cơ thể đối với các chất nhất định, mà bình thường không gây nguy hiểm. Trong phản ứng dị ứng, hệ miễn dịch của cơ thể nhận diện các chất vô hại (chất gây dị ứng) như là một mối đe dọa và bắt đầu sản xuất kháng thể. Điều này dẫn đến tình trạng viêm và xuất hiện các triệu chứng khác nhau như ngứa, sưng tấy, phát ban, ho, v.v.

Dị ứng thể hiện như thế nào?

Các triệu chứng dị ứng có thể khác nhau tùy thuộc vào loại chất gây dị ứng và mức độ phản ứng của cơ thể. Các triệu chứng chính bao gồm:

Phát ban da, eczema, đỏ da.

Tắc nghẽn mũi, sổ mũi, hắt hơi.

Ngứa mắt, đỏ mắt.

Khó thở, ho, thở rít.

Sốc phản vệ (hiếm gặp), là một phản ứng dị ứng cấp tính có thể đe dọa tính mạng.

Làm thế nào để chẩn đoán dị ứng?

Để xác định chính xác nguyên nhân dị ứng của bệnh nhân, cần thực hiện một số xét nghiệm. Chẩn đoán có thể bao gồm cả các kiểm tra da và xét nghiệm máu. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

Kiểm tra dị ứng qua da
Các xét nghiệm dị ứng qua da là một trong những phương pháp chẩn đoán nhanh chóng và đáng tin cậy nhất để xác định chất gây dị ứng mà cơ thể phản ứng. Các loại kiểm tra da:

Kiểm tra qua kim (Prick test): Được thực hiện bằng cách sử dụng một chiếc kim đặc biệt để đưa chất gây dị ứng vào lớp da trên cùng. Sau khoảng 15–20 phút, bác sĩ đánh giá phản ứng của da, như đỏ hoặc sưng.

Kiểm tra trong da (Intradermal test): Chất gây dị ứng được tiêm dưới da, giúp phát hiện phản ứng với các chất khó nhận diện qua kiểm tra qua kim.

Kiểm tra dán (Patch test): Được sử dụng để chẩn đoán dị ứng với các chất tiếp xúc, như mỹ phẩm hoặc kim loại. Chất gây dị ứng được bôi lên miếng dán và dán lên da trong 48 giờ.

Ưu điểm:

Chẩn đoán nhanh chóng.

Độ chính xác cao khi thực hiện đúng cách.

Ít tác dụng phụ.

Nhược điểm:

Có thể xuất hiện phản ứng dị ứng tại chỗ (như đỏ hoặc ngứa).

Xét nghiệm máu để phát hiện dị ứng
Xét nghiệm máu giúp phát hiện dị ứng với các chất khác nhau, bao gồm thực phẩm, phấn hoa, lông thú và thuốc. Phương pháp chẩn đoán chính là xác định mức độ immunoglobulin E (IgE) — các kháng thể mà hệ miễn dịch sản xuất khi có phản ứng dị ứng. Các loại xét nghiệm máu:

Xét nghiệm IgE tổng quát: Đo mức độ IgE tổng thể trong cơ thể, giúp xác định nguy cơ dị ứng.

Xét nghiệm IgE đặc hiệu: Giúp xác định chính xác chất gây dị ứng mà bệnh nhân phản ứng với. Kết quả xét nghiệm có thể xác định dị ứng với thực phẩm, phấn hoa, bụi, lông thú, và các chất khác.

Xét nghiệm RAST (xét nghiệm IgE huyết thanh): Xác định mức độ kháng thể đối với các chất gây dị ứng cụ thể.

Ưu điểm:

Phù hợp cho người có làn da nhạy cảm hoặc không thể thực hiện các xét nghiệm qua da.

Có thể xác định chính xác dị ứng với các chất khác nhau.

Nhược điểm:

Thời gian chờ kết quả lâu.

Có thể xảy ra kết quả dương tính giả hoặc âm tính giả.

Phương pháp thử nghiệm (Dị ứng thực phẩm)
Nếu bác sĩ nghi ngờ dị ứng thực phẩm, có thể sử dụng phương pháp loại trừ. Phương pháp này yêu cầu loại bỏ một số thực phẩm khỏi chế độ ăn trong vài tuần và sau đó dần dần đưa lại vào chế độ ăn để theo dõi phản ứng của cơ thể.

Ưu điểm:

Phương pháp đơn giản, không cần xét nghiệm chuyên biệt.

Có thể sử dụng để chẩn đoán dị ứng thực phẩm ở trẻ em và người lớn.

Nhược điểm:

Cần sự chú ý và theo dõi kỹ lưỡng.

Có thể mất vài tuần để có kết quả.

Chế độ ăn loại trừ và thử nghiệm thực phẩm
Phương pháp này được sử dụng để chẩn đoán dị ứng với thực phẩm. Bác sĩ sẽ khuyên loại bỏ một số thực phẩm khỏi chế độ ăn trong vài tuần và sau đó dần dần đưa lại vào chế độ ăn, theo dõi các phản ứng dị ứng có thể xảy ra. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc chẩn đoán dị ứng với các sản phẩm từ sữa, hạt, trứng hoặc lúa mì.

Điều trị dị ứng

Sau khi bác sĩ xác định được nguyên nhân gây dị ứng, sẽ xây dựng một kế hoạch điều trị cá nhân. Tùy thuộc vào loại dị ứng, điều trị có thể bao gồm:

Thuốc kháng histamin: Giúp giảm các triệu chứng dị ứng chính như ngứa, phát ban và sưng.

Thuốc steroid: Được sử dụng để điều trị viêm trong các trường hợp nghiêm trọng.

Miễn dịch trị liệu (liệu pháp đặc hiệu với chất gây dị ứng): Giảm độ nhạy cảm với chất gây dị ứng bằng cách tiêm một lượng nhỏ chất đó vào cơ thể.

Tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng: Đây là nguyên tắc chính để ngăn ngừa các phản ứng dị ứng.

Làm thế nào để phòng tránh dị ứng?

Phòng ngừa dị ứng bắt đầu từ việc giảm thiểu tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Một số biện pháp phòng tránh bao gồm:

Loại bỏ các chất gây dị ứng khỏi cuộc sống hàng ngày (ví dụ: sử dụng gối và chăn chống dị ứng, tránh các thực phẩm gây dị ứng).

Dọn dẹp nhà cửa thường xuyên để giảm bụi và nấm mốc.

Theo dõi mức độ phấn hoa và tránh ra ngoài khi mức phấn hoa cao.

Lời khuyên của bác sĩ

Nếu bạn nghi ngờ mình bị dị ứng, đừng tự chẩn đoán. Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng để thực hiện các xét nghiệm cần thiết.

Trong trường hợp phản ứng dị ứng, hãy ghi lại tất cả các triệu chứng và các yếu tố kích hoạt trong một cuốn sổ tay.

Để chẩn đoán chính xác dị ứng, cần kết hợp nhiều phương pháp, bao gồm xét nghiệm qua da và xét nghiệm máu.

Kết luận

Dị ứng là một bệnh lý phức tạp cần chẩn đoán kỹ lưỡng và điều trị đúng cách. Các phương pháp chẩn đoán đa dạng, như xét nghiệm da, xét nghiệm máu và phương pháp thử nghiệm, giúp xác định chất gây dị ứng và thực hiện các biện pháp ngăn ngừa phù hợp. Nếu bạn gặp phải dị ứng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều trị đúng đắn và tránh các biến chứng.