Cấp cứu khi bị đột quỵ: cách nhận biết và những gì cần làm trước khi bác sĩ đến
Đột quỵ là một rối loạn nghiêm trọng trong việc cung cấp máu cho não, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm tàn tật hoặc thậm chí tử vong. Việc nhận biết dấu hiệu đột quỵ và biết cách hành động trong những phút đầu tiên là rất quan trọng để giảm thiểu thiệt hại cho sức khỏe. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết cách hành động trong tình huống khẩn cấp và đưa ra những lời khuyên có thể cứu sống.
Đột quỵ là gì và tại sao nó xảy ra?
Đột quỵ xảy ra khi lưu lượng máu đến một phần não bị gián đoạn. Điều này có thể xảy ra do hai nguyên nhân chính:
Đột quỵ thiếu máu (ischemic stroke) (phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% các trường hợp): khi một mạch máu cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa.
Đột quỵ xuất huyết (hemorrhagic stroke): khi một mạch máu vỡ ra và máu tràn vào não.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm huyết áp cao, hút thuốc, tiểu đường, béo phì, lối sống ít vận động và độ tuổi trên 55. Tuy nhiên, đột quỵ có thể xảy ra ngay cả ở người trẻ, vì vậy điều quan trọng là phải sẵn sàng hành động trong bất kỳ tình huống nào.
Cách nhận biết đột quỵ: các triệu chứng chính
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột, nhưng bạn có thể nhận biết qua một số dấu hiệu quan trọng. Các nước nói tiếng Anh sử dụng quy tắc dễ nhớ FAST, giúp bạn dễ dàng ghi nhớ:
F (Face) — Mặt: Yêu cầu người bệnh mỉm cười. Nếu một bên mặt bị xệ xuống hoặc không cử động, đó có thể là dấu hiệu của đột quỵ.
A (Arm) — Tay: Yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên. Nếu một tay bị rủ xuống hoặc không thể giơ lên, đó là dấu hiệu đáng lo ngại.
S (Speech) — Lời nói: Yêu cầu người bệnh nói một câu đơn giản. Nếu lời nói bị khó khăn, nói lắp hoặc người bệnh không thể tìm từ để nói, đó có thể là dấu hiệu của đột quỵ.
T (Time) — Thời gian: Nếu bạn phát hiện bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy ngay lập tức gọi cấp cứu. Thời gian rất quan trọng!
Ngoài ra, còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác:
Yếu hoặc tê liệt đột ngột một bên cơ thể.
Chóng mặt, mất thăng bằng hoặc khó khăn trong việc điều phối các động tác.
Đau đầu dữ dội mà không có nguyên nhân rõ ràng.
Các vấn đề về thị giác (nhìn mờ, mất thị lực ở một mắt).
Cần làm gì trước khi xe cấp cứu đến?
Nếu bạn nghi ngờ có người bị đột quỵ, hãy hành động nhanh chóng và quyết đoán:
Ngay lập tức gọi xe cấp cứu. Thông báo cho tổng đài viên rằng bạn nghi ngờ có đột quỵ và mô tả các triệu chứng.
Nằm nghiêng người bệnh xuống. Nếu người bệnh bất tỉnh hoặc bị nôn, hãy đặt người bệnh nằm nghiêng để tránh nguy cơ nghẹn thở.
Không cho ăn, uống hoặc uống thuốc. Điều này có thể làm tình trạng xấu đi, đặc biệt là nếu người bệnh không thể nuốt.
Ghi lại thời gian xuất hiện các triệu chứng. Điều này rất quan trọng đối với bác sĩ vì một số phương pháp điều trị chỉ có hiệu quả trong vài giờ đầu sau đột quỵ.
Giữ cho người bệnh yên tĩnh. Đảm bảo rằng người bệnh nằm ở tư thế thoải mái và cố gắng làm người bệnh bình tĩnh lại.
Chuyện gì xảy ra sau khi gọi cấp cứu?
Xe cấp cứu sẽ đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất, nơi sẽ tiến hành chẩn đoán (chẳng hạn như CT scan hoặc MRI) và bắt đầu điều trị. Tùy vào loại đột quỵ, có thể sử dụng các phương pháp như:
Điều trị tiêu huyết khối (thrombolytic therapy) — các loại thuốc có tác dụng phân giải cục máu đông (hiệu quả nhất trong vòng 4,5 giờ).
Thủ thuật lấy cục máu đông — một thủ thuật được thực hiện tại các trung tâm chuyên khoa.
Duy trì các chức năng sống thiết yếu — kiểm soát huyết áp, oxy và các chỉ số khác.
Cách giảm nguy cơ đột quỵ: phòng ngừa
Cách tốt nhất để đối phó với đột quỵ là ngăn ngừa nó. Dưới đây là một số lời khuyên giúp bảo vệ sức khỏe mạch máu:
Kiểm soát huyết áp. Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ chính. Hãy đo huyết áp thường xuyên và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.
Chế độ ăn uống lành mạnh. Giảm tiêu thụ muối, đường và chất béo bão hòa. Hãy bổ sung vào chế độ ăn nhiều rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và cá.
Tập thể dục thường xuyên. Chỉ cần 30 phút vận động vừa phải mỗi ngày (đi bộ, bơi lội, đạp xe) có thể giảm nguy cơ đột quỵ.
Bỏ thuốc lá và hạn chế uống rượu. Những thói quen này làm tăng nguy cơ các bệnh về mạch máu.
Thường xuyên kiểm tra sức khỏe. Đặc biệt nếu bạn có các bệnh mãn tính như tiểu đường hoặc mức cholesterol cao.
Đột quỵ là một tình trạng nguy hiểm, nhưng nếu được hỗ trợ kịp thời, nó có thể cứu sống và ngăn ngừa hậu quả nghiêm trọng. Hãy nhớ quy tắc FAST để nhanh chóng nhận biết triệu chứng và không chần chừ gọi cấp cứu. Các dịch vụ y tế luôn sẵn sàng hỗ trợ, nhưng hành động của bạn trong những phút đầu tiên có thể quyết định tính mạng.
Hãy bảo vệ bản thân và người thân, chăm sóc sức khỏe mạch máu, và nhớ rằng phòng ngừa luôn quan trọng hơn điều trị.