Mắt là một trong những cơ quan quan trọng nhất giúp chúng ta cảm nhận thế giới. Tuy nhiên, với việc ngày càng nhiều thời gian được dành cho việc sử dụng máy tính, điện thoại thông minh và các thiết bị kỹ thuật số khác, vấn đề mỏi mắt trở nên ngày càng phổ biến. Nhiều người gặp phải các triệu chứng khó chịu như khô mắt, ngứa, đau mắt và nhức đầu sau khi đọc lâu hoặc làm việc trên màn hình. Bài viết này sẽ xem xét nguyên nhân gây mỏi mắt khi đọc và cách phòng tránh tình trạng này.
Mỏi mắt là gì?
Mỏi mắt (hay còn gọi là Asthenopia) là tình trạng khi mắt trở nên căng thẳng, khô hoặc đau sau khi chú ý quá lâu vào các đối tượng gần, chẳng hạn như sách hoặc màn hình máy tính. Đây là hiện tượng khá phổ biến và thường liên quan đến việc mắt phải làm việc quá sức.
Các triệu chứng mỏi mắt:
- Đau và nặng mắt: xuất hiện khi phải tập trung lâu vào văn bản.
- Khô mắt: cảm giác như có "cát" hoặc ngứa mắt.
- Mờ mắt: đặc biệt khi cố gắng tập trung vào vật thể gần.
- Đau đầu: căng thẳng ở mắt có thể dẫn đến đau đầu, đặc biệt là vùng trán.
- Nhạy cảm với ánh sáng: mắt có thể cảm thấy khó chịu với ánh sáng mạnh.
Nguyên nhân mỏi mắt khi đọc
Nguyên nhân mỏi mắt có thể đa dạng, liên quan đến cả yếu tố bên ngoài và bên trong. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:
Sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài
Thời gian người dùng dành cho các thiết bị màn hình ngày càng nhiều, không chỉ máy tính mà còn cả điện thoại thông minh, máy tính bảng và TV. Màn hình phát ra ánh sáng xanh, làm tăng tải trọng lên các cơ quan thị giác. Điều này dẫn đến tình trạng căng thẳng mắt kỹ thuật số.
Ánh sáng không đủ hoặc quá sáng
Đọc trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc quá sáng cũng có thể gây mỏi mắt. Khi ánh sáng yếu, mắt phải làm việc vất vả để tập trung, còn ánh sáng quá mạnh có thể gây khó chịu và kích thích.
Thiếu nháy mắt
Khi đọc hoặc nhìn vào màn hình, chúng ta ít nháy mắt hơn. Điều này làm giảm lượng nước mắt, khiến mắt trở nên khô.
Vấn đề về thị lực
Nếu người đọc gặp vấn đề nhỏ về khả năng điều chỉnh tiêu cự như cận thị, viễn thị hoặc loạn thị, điều này có thể làm tăng tải trọng lên mắt khi đọc. Nếu không đeo kính hoặc kính áp tròng, mắt sẽ phải luôn cố gắng điều chỉnh, gây ra mỏi mắt.
Căng thẳng và mệt mỏi
Căng thẳng tinh thần, mệt mỏi về thể chất và thiếu ngủ cũng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng mỏi mắt. Khi cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, nó sẽ ảnh hưởng đến thị giác.
Thời gian người dùng dành cho các thiết bị màn hình ngày càng nhiều, không chỉ máy tính mà còn cả điện thoại thông minh, máy tính bảng và TV. Màn hình phát ra ánh sáng xanh, làm tăng tải trọng lên các cơ quan thị giác. Điều này dẫn đến tình trạng căng thẳng mắt kỹ thuật số.
Ánh sáng không đủ hoặc quá sáng
Đọc trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc quá sáng cũng có thể gây mỏi mắt. Khi ánh sáng yếu, mắt phải làm việc vất vả để tập trung, còn ánh sáng quá mạnh có thể gây khó chịu và kích thích.
Thiếu nháy mắt
Khi đọc hoặc nhìn vào màn hình, chúng ta ít nháy mắt hơn. Điều này làm giảm lượng nước mắt, khiến mắt trở nên khô.
Vấn đề về thị lực
Nếu người đọc gặp vấn đề nhỏ về khả năng điều chỉnh tiêu cự như cận thị, viễn thị hoặc loạn thị, điều này có thể làm tăng tải trọng lên mắt khi đọc. Nếu không đeo kính hoặc kính áp tròng, mắt sẽ phải luôn cố gắng điều chỉnh, gây ra mỏi mắt.
Căng thẳng và mệt mỏi
Căng thẳng tinh thần, mệt mỏi về thể chất và thiếu ngủ cũng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng mỏi mắt. Khi cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, nó sẽ ảnh hưởng đến thị giác.
Chẩn đoán mỏi mắt
Chẩn đoán mỏi mắt thường không cần các xét nghiệm phức tạp, tuy nhiên, nếu triệu chứng trở nên thường xuyên hoặc quá nghiêm trọng, nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Bác sĩ sẽ thực hiện:
Khám mắt
Điều này bao gồm việc kiểm tra độ sắc nét của thị lực và đo áp lực trong mắt. Bác sĩ sẽ kiểm tra xem có vấn đề gì về khả năng điều chỉnh tiêu cự hoặc bệnh lý như tăng nhãn áp không.
Kiểm tra hội chứng khô mắt
Để phát hiện sự thiếu hụt của nước mắt, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm chuyên biệt như xét nghiệm Schirmer.
Đánh giá hoạt động của cơ mắt
Nếu mỏi mắt do rối loạn hoạt động của cơ mắt, bác sĩ có thể đề xuất các xét nghiệm để phát hiện vấn đề này.
Điều này bao gồm việc kiểm tra độ sắc nét của thị lực và đo áp lực trong mắt. Bác sĩ sẽ kiểm tra xem có vấn đề gì về khả năng điều chỉnh tiêu cự hoặc bệnh lý như tăng nhãn áp không.
Kiểm tra hội chứng khô mắt
Để phát hiện sự thiếu hụt của nước mắt, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm chuyên biệt như xét nghiệm Schirmer.
Đánh giá hoạt động của cơ mắt
Nếu mỏi mắt do rối loạn hoạt động của cơ mắt, bác sĩ có thể đề xuất các xét nghiệm để phát hiện vấn đề này.
Cách ngăn ngừa và giảm mỏi mắt
Để giảm tải cho mắt và ngăn ngừa triệu chứng mỏi mắt, bạn có thể áp dụng các phương pháp sau:
Chiếu sáng đúng cách
Đọc hoặc làm việc trên máy tính nên được thực hiện dưới ánh sáng tốt. Ánh sáng phải mềm mại và phân tán. Tránh đọc trong ánh sáng quá sáng hoặc quá mờ.
Nghỉ ngơi giữa giờ
Sử dụng phương pháp 20-20-20: sau mỗi 20 phút làm việc với máy tính, hãy nghỉ ngơi 20 giây và nhìn vào một vật cách xa khoảng 6 mét. Điều này giúp mắt thư giãn.
Dưỡng ẩm cho mắt
Sử dụng các loại thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm (nước mắt nhân tạo) để tránh khô mắt. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn dành nhiều thời gian trước màn hình.
Sử dụng kính đúng cách
Nếu bạn gặp vấn đề về thị lực, hãy đeo kính hoặc kính áp tròng để không làm tăng thêm gánh nặng cho mắt.
Thay đổi tiêu cự thường xuyên
Nếu bạn làm việc ở khoảng cách gần, hãy thay đổi tiêu cự từ thời gian này sang thời gian khác để mắt có thể nghỉ ngơi.
Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc
Thiếu ngủ và căng thẳng thường xuyên có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng mỏi mắt. Hãy đảm bảo bạn nghỉ ngơi đầy đủ.
Đọc hoặc làm việc trên máy tính nên được thực hiện dưới ánh sáng tốt. Ánh sáng phải mềm mại và phân tán. Tránh đọc trong ánh sáng quá sáng hoặc quá mờ.
Nghỉ ngơi giữa giờ
Sử dụng phương pháp 20-20-20: sau mỗi 20 phút làm việc với máy tính, hãy nghỉ ngơi 20 giây và nhìn vào một vật cách xa khoảng 6 mét. Điều này giúp mắt thư giãn.
Dưỡng ẩm cho mắt
Sử dụng các loại thuốc nhỏ mắt dưỡng ẩm (nước mắt nhân tạo) để tránh khô mắt. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn dành nhiều thời gian trước màn hình.
Sử dụng kính đúng cách
Nếu bạn gặp vấn đề về thị lực, hãy đeo kính hoặc kính áp tròng để không làm tăng thêm gánh nặng cho mắt.
Thay đổi tiêu cự thường xuyên
Nếu bạn làm việc ở khoảng cách gần, hãy thay đổi tiêu cự từ thời gian này sang thời gian khác để mắt có thể nghỉ ngơi.
Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc
Thiếu ngủ và căng thẳng thường xuyên có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng mỏi mắt. Hãy đảm bảo bạn nghỉ ngơi đầy đủ.
Điều trị mỏi mắt
Trong hầu hết các trường hợp, mỏi mắt có thể được cải thiện với những biện pháp đơn giản. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây mỏi mắt, phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Kính mắt có lớp phủ chống phản xạ – cho công việc trên máy tính.
- Thuốc nhỏ mắt thay thế nước mắt – để dưỡng ẩm mắt.
- Các thủ tục điều trị như massage cơ mắt hoặc vật lý trị liệu.
- Điều chỉnh thị lực – với kính mắt hoặc phẫu thuật laser.
Lời khuyên từ bác sĩ
- Kiểm tra thị lực định kỳ. Ngay cả khi bạn không cảm thấy vấn đề gì, kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
- Chú ý đến tư thế ngồi. Tư thế đúng khi làm việc trên bàn giúp giảm tải cho mắt.
- Sử dụng các thiết bị hỗ trợ đặc biệt. Bộ lọc màn hình, kính chuyên dụng và ứng dụng giám sát thời gian trên màn hình giúp giảm tác động lên mắt.
Kết luận
Mỏi mắt khi đọc hoặc làm việc lâu trên máy tính là vấn đề phổ biến mà nhiều người gặp phải. Tuy nhiên, nếu tuân thủ các lời khuyên đơn giản về chăm sóc mắt, bạn có thể giảm bớt hoặc ngăn ngừa các triệu chứng này. Quan trọng là luôn nhớ nghỉ ngơi cho mắt và theo dõi tình trạng thị lực của bạn.
